چکیده
امروزه یکی از مهمترین راه های برقراری ارتباط و انتقال اطلاعات، فضای مجازی است. در این مقاله کوشش شده است تا با توجه به ویژگی های این رسانه ی نوین، برای استفاده ی بهتر و موفقیت بیشتر در استفاده ی از این رسانه به منظور انتقال و انتشار موضوعات، اخبار و اطلاعات مطبوع خود، راهکارهای مفیدی همچون استفاده از رنگهای متنوع و فونتهای مناسب و همچنین به کار بردن گویشی متناسب با مخاطبین و فضای مجازی ارائه شود.
کلید واژه ها: وب نویسی، رسانه مجازی، خبرنگاری مجازی.
مقدمه
طرز نوشتن برای هر رسانه بر مبنای ویژگی ها و امکانات آن رسانه مشخص می شود. بر همین اساس ، شیوه های نوشتن برای وب سایت های اینترنتی با نوشتن برای رسانه های دیگر متفاوت است. زیرا :
1- اینترنت ، امکان در هم آمیختن هم زمان صدا ، تصویر و نوشتار را فراهم می کند.
2- در اینترنت امکان لینک دادن وجود دارد.
3- فضای اینترنتی نامحدود است.
4- امکان انتشار فوری اخبار و اطلاعات در اینترنت وجود دارد.
5 - در اینترنت ، شرایط ارتباط بهتر بین فرستنده و گیرنده وجود دارد. فضای وب از خاصیت تعاملی قوی تری برخوردار است.
6 - بیشتر کاربران اینترنت، مطالب را اسکن می کنند.
7 - خواندن مطالب بر روی مانیتور کامپیوتر ، چشم ها را خسته می کند.
8 - میلیون ها صفحه آنلاین (Online) برای جلب توجه کاربران رقابت می کنند.
9 - امکان شخصی سازی (Personalization) در اینترنت وجود داد. هر کاربر می تواند خبرها و مطالب مورد نظر خود را جستجو و مطالعه کند.
10- وب ، رسانه ای " کاربر - محور " ( User- driven ) است.
پابلو ج . بوچکوفسکی در کتاب " دیجیتالی کردن خبر ، نو آوری در روزنامه های الکترونیک " می نویسد : " خبر الکترونیک به جای این که روزنامه نگار محور باشد، کاربر محور است و در محیط الکترونیک، کاربران، تاثیر مستقیم به مراتب بیشتری بر خبر دارند. "
کاربران وب، شبیه افرادی که کتاب یا روزنامه و مجله می خوانند ، عمل نمی کنند، بنابراین نوشتن و آماده کردن متن برای کاربران وب، مستلزم رعایت کردن قواعد خاصی است که در ادامه به آن می پردازیم.
شناخت مخاطب
برای مخاطبتان بنویسید نه برای موسسه ای که برای آن کار می کنید. مخاطب خود را مشخص و محتوای وب را بر اساس نیازهایش متناسب کنید و به او اطلاعات مفید بدهید زیرا بیشتر مردم از وب سایت ها برای یافتن اطلاعات مورد نیاز استفاده می کنند، مگر آن که سایت شما برای سرگرمی باشد. کاربران همچنین فرصت و حوصله زیادی برای جستجوی اطلاعات در اینترنت ندارند، بنابر این محتوای وب نیازمند فراهم کردن پاسخ های مفید و سریع است. اگر کاربران آنچه را که میخواهند فوری پیدا نکنند، وب سایت را ترک خواهند کرد، پس کاربر در فضای وب باید با یک کلیک جواب بگیرد.
قابلیت مرور مطلب
خوانندگان آنلاین ممکن است به جای خواندن لغت به لغت متن ، آن را مرور یا به عبارتی اسکن می کنند. بر اساس گزارش مطالعاتی موسسه نیلسون 79درصد کاربران همیشه مطالب وب را اسکن می کنند و فقط 16 درصد لغت به لغت می خوانند.
کاربران وب به جای آن که کلمه به کلمه بخوانند، معمولا پاراگراف به پاراگراف از روی مطلب عبور می کنند. مطلب وب باید با یک نگاه خوانده و اسکن شود، نه آن که مخاطب مجبور باشد مطلب را تا آخر بخواند. هر تکنیکی که بتواند خبر را برای مخاطب قابل اسکن (Scanable)
کند، تکنیک خوبی است. یعنی یکی ممکن است با ده تا میان تیتر خوب یک خبر را اسکن کند و بگوید این خبر بلند نیست. با شکستن متون به وسیله تیترها و علامت ها و برجسته کردن کلمات مهم می توان اسکن کردن مطالب را برای کاربران آسان تر کرد.
لینک دهی موثر
لینک دادن (Link) مزیت دنیای وب است؛ با استفاده از لینک های موثر می توان یک داستان را با فراهم آوردن اطلاعات پس زمینه تکمیل کرد. لینک دادن همچنین سبب تقویت مفاهیم می شود و می توان اطلاعات طولانی را به صفحات متعددی که همه درباره یک موضوع است، تقسیم کرد. یکی از نشانه های وب سایت خوب این است که لینک های مناسب در اختیار مخاطب بگذارد و هر لینکی باید یکی از توقعات مخاطب را بر آورده سازد. کاربرد ضعیف لینک ها، سبب گیج شدن خواننده، قطع روال داستان و از دست رفتن مفاهیم می شود. به خاطر داشته باشید که لینک ها باید کوتاه و در حد چند کلمه (حداکثر 5 کلمه) باشند. سعی نکنید تعریف یا مفاهیمی را که می شود به آسانی لینک داد خودتان دوباره ارائه کنید؛ بهتر است که به آنها لینک بدهید و متن خود را طولانی نکنید.
روانی مطالب
از هر آنچه به عنوان امکانات وب در اختیار داریم باید استفاده کنیم تا مطلب در حالتی ترد و شکننده به بخش های مجزا قابل تقسیم باشد؛ در ضمن هر بخش نیز به طور مستقل جوابگوی خودش باشد و سپس این مطالب مجزا از طریق لینک های مناسب با هم پیکره واحد را بسازند.
مولتی مدیا
در فضای وب از ابتدا باید در فکر تهیه متن و صدا و تصویر و ... باشید. پیش از نوشتن مطلب باید به این فکر کنید که قرار است چه اندازه از گرافیک، نقشه، کاریکاتور و چه قدر از متن بهره بگیرید یا برای مطلب صدا و تصویر بگذارید. استفاده از گرافیک را در صفحات وب محدود کنید و کل یک صفحه را گرافیک و عکس اختصاص ندهید.
عکس
در محیط وب، عکس نباید تزئینی باشد. در یک سایت حرفه ای عکس یا گرافیک به خدمت تیتر می آید. در فضای وب عکس و تیتر در یک رابطه تکاملی با هم حرکت می کنند؛ تیتر یک چیزی به ما می گوید و شرح عکس به تیتر کمک می کند. هر کاربری که وارد سایت می شود اول تیتر را می‌خواند، بعد به عکس نگاه می کند بعد شرح عکس را می خواند و در واقع شرح عکس در فضای اینترنتی شبیه سو تیتر است در فضای روزنامه نگاری. بر خلاف شعار قدیمی " عکس در خدمت مطلب است " شعار امروزین این است : " عکس، مطلب است. " رنگ نیز می تواند همین کارکرد را دارد.
کاربرد فونت درشت و لیست ها
استفاده از واژه هایی که فونت آنها درشت و سیاه (Bold) است می تواند به مخاطب در یافتن موضوعات اصلی موجود در متن کمک کند. با استفاده از این حروف همچنین می توانید عبارات مهم را در متن برجسته کنید. البته باید از حروف درشت یا ایتالیک در حد کم استفاده کنید تا مخاطب با شلوغی متن مواجه نشود. همچنین زیر چیزی خط نکشید. از لیست علامات و فضای سفید برای کنترل جریان متن استفاده کنید.
علائم اول پاراگراف ها (دایره کوچک تو پر ، تو خالی ، ستاره مربع های تو پر و تو خالی و...) کمک می کنند تا مطلب، تفکیک شده به نظر برسد و یا چند موضوع مرتبط به هم به صورت یک لیست دنبال هم بیایند؛ برخی این کار را بدون استفاده از علائم و فقط با تو رفتگی اول پاراگراف انجام می دهند.
ایجاد سازگاری
اصطلاحات و سبک مطالب در سراسر سایت باید با یکدیگر سازگار باشند زیرا ناسازگاری موجب مغشوش شدن و به حاشیه رفتن خوانندگان می شود. همچنین متن و طراحی سایت باید هماهنگ و معرف یکدیگر باشد چرا که هدف اصلی سبک و محتوا کسب موفقیت است.
ساده نویسی
به زبان گفتار بنویسید زیرا طبیعی ترین شیوه نوشتن است اما از اصطلاحات عامیانه، مبالغه آمیز و بی معنا استفاده نکنید. سبک نگارش در وب رسمی نیست. ساده و واضح بنویسید و در نظر داشته باشید که کاربران تحمل کمتری در قبال متون نا واضح دارند. همچنین به خاطر داشته باشید که وب سایت شما می تواند به وسیله یک مودم مورد دسترس هر کسی در هر نقطه جهان قرار گیرد ، بنا بر این از محتوای مناسبی استفاده کنید. در ضمن کلی گویی نکنید زیرا در فضای وب حرف های کلی جایی ندارد.
هرم وارونه، مناسب است
در فضای وب، ساخت هرم وارونه، ساخت خوبی است فقط به یک دلیل که کوتاه است و صفت زیاد ندارد. پاراگراف اول اخبار و متون وب باید حاوی چکیده مطلب باشد و هر صفحه بهتر است با اطلاعات واضح آغاز شود زیرا خواننده به داشتن یک نگاه کلی درباره آنچه در صفحه آمده است نیاز دارد تا ببیند مطلب، مورد علاقه او هست یا خیر؛ مطمئن باشید که نخستین تیترگذاری و پاراگراف این توضیح را می دهد. نخستین پاراگراف (لید) باید پرقوت و جذاب باشد.
کوتاهی متن
مخاطب حوصله پرگویی و در عین حال کم محتوایی را ندارد. خواننندگان وب با مشاهده متون طولانی ، احساس نامطبوعی پیدا می کنند. خواندن از روی مانیتور کامپیوتر حدود 25 درصد کندتر از خواندن از روی صفحات روزنامه صورت می گیرد و چشم ها را نیز خسته می کند. بر همین اساس گفته می شود که محتوای هر مطلب در وب باید باید 50 درصد محتوای چاپی آن باشد. با کوتاه نگه داشتن متن، کاربران آسان تر می توانند آن را بخوانند. کوتاه بنویسید و زوائد را حذف کنید بدون آن که محتوا را قربانی کنید. نوشتن 500 کلمه برای هر صفحه وب توصیه شده است.
کوتاهی پاراگراف ها
پاراگراف های کوتاه این پیام را به خواننده ارسال می کنند : من آسان هستم اما پاراگراف های طولانی داد می زنند که : خواندن من مستلزم تقلاست.
تجزیه پاراگراف ها یکی از شیوه های موثر برای اسکن کردن راحت مطالب است. توصیه می شود تعداد کلمات پاراگراف ها 40 تا 70 کلمه باشد. همچنین هر پاراگراف را به یک ایده اختصاص دهید. با این کار ، خواننندگان وب سایت ، مطالب را به راحتی اسکن می کنند ، به نکته مهم هر پاراگراف پی می برند و با خیال راحت سراغ پاراگراف بعدی می روند و واهمه ای نخواهند داشت که چیزی را از قلم انداخته اند.
جملات نیز مستقیم ، کوتاه ، معطوف به پیام و گویا و در حد درک مخاطبان باشند. کلمات و جملات مرکب را کمتر به کار ببرید و به قول دکتر یونس شکرخواه سر هر واژه اضافی را به سنگ بزنید. تعداد کلمات هر جمله بهتر است 15 تا 20 کلمه باشد.
کاربرد تیتر
تیتر بزنید اما پر معنا؛ تیتر باید بر مفهوم اصلی دلالت کند و در عین حال کوتاه (کمتر از 8 کلمه)، ساده و جذاب باشد. تیتر اصلی باید در بالای صفحه به وضوح دیده شود. اگر متن شما بیش از 300 کلمه شد حتما از میان تیترهای کوتاه استفاده کنید. میان تیترها نیز به اسکن شدن آسان مطلب کمک می کنند.
داشتن دقت
اشتباهات دستوری، تایپی و املایی می تواند اعتماد خوانندگان را از بین ببرد. خیلی ها متوجه اشتباهات شما می شوند. در انتخاب واژه ها دقت کنید ، اختصارات را به طور کامل تشریح کنید ، از نقل قول ها و افعال قوی بهره بگیرید و از نوشتن مطالبی که از نظر درک زمان بیشتری را می طلبید بپرهیزید.