اهدای عضو اهدای زندگی
مورخ ها می گویند پیوند عضو از انسان به انسان، تاریخچه ای طولانی دارد.گویا مهارت های چنین پیوندهایی حتی پیش از اختراع ابزار و ادوات مناسب جراحی نیز وجود داشته است. اسناد تاریخی هم نشان می دهد که پس زدن پیوند از همان زمان های قدیم به عنوان مشکل شایع پیوندها مطرح بوده است. با این حال، هنوز هم برای بسیاری از آنها که مایل اند عضوی از اعضای بدنشان را اهدا کنند، این سوال مطرح است که کدام عضو یا اعضای بدن را می شود اهدا کرد اما همچنان زنده ماند و بی مشکل زندگی کرد؟ اگر این سوال، سوال شما هم هست، با ما همراه شوید.
پیوند و انواع مختلف آن
پیوند به انواع مختلفی دسته بندی می شود. این طبقه بندی بر این اساس است که چه کسی دارد عضو را اهدا می کند و چه کسی دارد عضو را می پذیرد:
1-پیوند از نوع اتوگرافت: یعنی پیوند از شخص به خودش. این نوع پیوند بیشتر مربوط به بافت های اضافی بدن، یا بافت هایی است که قدرت بازسازی خودشان را دارند. مثل پیوندهای پوستی یا مثلاً برداشتن سیاهرگ از پای بیمار برای بازسازی عروق مغذی قلب.
2-پیوند آلوگرافت: یعنی پیوند عضو یا بافت بین دو جاندار از یک گونه واحد (مثلاً انسان به انسان) که از نظر ژنتیکی با هم یکسان نیستند. بیشتر پیوندها از همین نوع است.
3-پیوند ایزوگرافت: یک جور پیوند آلوگرافت است با این فرق که دهنده وگیرنده از نظر ژنتیکی همسان هستند؛ مثلاً پیوند بین دوقلوهای همسان. این نوع پیوند از نظر پاسخ ایمنی، مانند نوع پیوند اتوگرافت رفتار می کند.
4-پیوند زینوگرافت: یعنی پیوند عضو یا بافت بین دو جاندار از دو گونه متفاوت؛ مثلاً پیوند دریچه های قلب خوک به انسان.
5-پیوند دوباره: گاهی یک عضو (بخصوص کبد) را از یک متوفی می گیرند و آن را بین دو گیرنده، اغلب یک بزرگسال و یک کودک، تقسیم می کنند. این نوع پیوند چندان رایج نیست و نتایج درخشانی هم نداشته و ندارد.
6-پیوند دو مینو: این نوع پیوند مشخصاً در بیماری فیبروز سیستیک انجام می شود. در این حالت، بیمار به ریه های اهدایی نیاز دارد ولی قلب خودش سالم است. اما چون پیوند یکجای قلب و ریه راحت تر است، ریه ها و قلب همراه آن را از دهنده به گیرنده پیوند می کنند و قلب سالم گیرنده را به گیرنده دیگری می دهند. این نوع پیوند در نوع خاصی از بیماری کبد و بر روی کبد هم ممکن است انجام شود.
مغز استخوان
این بافت بعد از برداشتن از داخل استخوان که به مقدار زیادی در این منطقه وجود دارد، ترمیم می شود بنابراین افراد زنده نیز می توانند مغز استخوان اهدا کنند. اما به چه کسانی؟ به مبتلایان به انواع بیماری های خونی (به ویژه از نوع بدخیم) که تحت شیمی درمانی قرار گرفته اند و بافت مغز استخوان شان از بین رفته است.
پوست
تا مدت ها، احساس بودن پوست دیگری روی بدن آدم، احساس خوشایندی نبود اما امروزه به صورت روز افزونی از پیوند پوست به فرد دیگر استفاده می شود. پزشکان از پوست اضافه افراد بسیارچاق که در مدت زمان کوتاهی لاغر می شوند، برای پیوند به بیماران مبتلا به سوختگی های شدید که به پیوند تمام ضخامت نیاز دارند، استفاده می کنند. این عضو هم بازار سیاه دارد، البته در کشورهایی که بیشتراز این عضو استفاده می شود.
روده
پیوند روده امکان پذیراست اما آن قدر عوارض زیادی در بر دارد و آن قدر نیاز به آن کم است که معمولاً از افراد فوت شده پیوند می زنند. اکثریت قریب به اتفاق گیرنده های پیوند، کودکان مبتلا به بیماری های روده ای نادرهستند.
لوزالمعده
پیوند لوزالمعده یا همان پانکراس، برای افزایش کیفیت زندگی افرادی مانند مبتلایان به دیابت است که نیاز به تزریق مداوم انسولین دارند. فعلاً از اجساد برای پیوند پانکراس استفاده می کنند اما با پیشرفت فناوری پیوند، عده افراد زنده داوطلب اهدای پانکراس نیز بیشتر می شود.
چشم
تمام چشم را نمی توان پیوند زد اما اعضای آن را مانند قرنیه و عدسی می توان پیوند زد. البته فقط از افراد فوت شده می توان برای پیوند قرنیه و عدسی استفاده کرد ولی برخی از گروه های حقوق بشری، پیوند قرنیه و عدسی را از اشخاص زنده در برخی کشورهای جهان گزارش کرده اند.
ریه
هر ریه 5 لوب دارد و شما می توانید یک لوب ریه تان را با آسودگی خاطر اهدا کنید. اما گیرنده پیوند باید یک لوب دیگر را هم از یک دهنده دیگر دریافت کند تا بتواند راحت زندگی کند.
کبد
شما فقط یک کبد دارید اما اگر برشی از آن را بردارید، دوباره رشد می کند. این عضو بعد ازکلیه ها بیشترین عضو مورد تقاضا برای پیوند است.
کلیه ها
شما دو تا کلیه دارید و می توانید با یکی از آنها هم زندگی کنید. پس می توانید در زمان زنده بودن خود یک کلیه تان را اهدا کنید. کلیه، بیشترین عضو مورد درخواست در پیوند است.
خون
یک عضو که نه، اما یک بخش از بدن که راحت ترین، ایمن ترین و بیشترین مورد اهداست، خون است که طبیعتاً فقط افراد زنده می توانند آن را اهدا کنند.
منبع:روزنامه سلامت، شماره 233
http://rasekhoon.net